Duszpasterstwo dzieci i młodzieży w parafii staszów w latach 1918-1939 (Agata Łucja Bazak)

Odzyskanie poprzez Polskę niepodległości w 1918 r. Było powiewem wolności także w szkolnictwie. W cykl odnowy i tworzenia polskiej oświaty czynnie włączyło się duchowieństwo. Jeszcze w latach bezpośrednio poprzedzających odzyskanie niepodległości biskup płocki, dziś błogosławiony, Antoni Julian Nowowiejski wydał rozporządzenie oświatowe, w którym polecał wiernym i księżom zakładanie szkół.

Pisał: „Gdzie szkół jest za mało, należy ich liczbę pomnożyć, aby w parafii, gminie, wiosce nie było dziecka, które nie uczyłoby się czytać, pisać, rachować”. Zaangażowanie duchowieństwa stanowczo wsparło odnowę polskiego szkolnictwa i bez dwóch zdań przyczyniło się do uregulowania polityki oświatowo-katechetycznej w nowo tworzącym się państwie.

Polityka ta, z punktu widzenia prawnego, znalazła się w bezdyskusyjnie dobrym położeniu z reguły dlatego, iż sprawy Kościoła katolickiego wraz ze sprawami nauczania religii zostały uregulowane zapisem konstytucyjnym (1921 r.) i Konkordatem zawartym między państwem a Stolicą Apostolską (1925 r.).

Książka pt. „Duszpasterstwo dzieci i młodzieży w parafii Staszów w latach 1918-1939” przedstawia naukę religii i katechizację na terenie parafii pw. Świętego Bartłomieja w Staszowie, religijną działalność organizacji szkolnych, a także duszpasterstwo parafialne skierowane do uczniów szkół powszechnych i przeciętnych.

Dolną granicą jest rok 1918, gdzie Polska odzyskała niepodległość, górną zaś rok 1939 czyli wybuch drugiej wojny światowej. Jednakże praca ta wykracza poza górną granicę i przedstawia również działania duszpasterzy w trakcie trwania drugiej wojny światowej.

Całość uzupełnia dokumentacja zdjęciowa i sprawozdania z wizytacji lekcji religii. W okresie międzywojennym katecheza w szkole oraz liczne koła i stowarzyszenia religijne odegrały pokaźną rolę w wychowaniu religijnym, patriotycznym i obywatelskim.

Przeświadczenie, że w edukacji religijnej tkwi ogromny potencjał wychowawczy stanowiło inspirację i siłę wszelkich działań, jakie podejmował Kościół, wprowadzając ją w obszar edukacji szkolnej II Rzeczypospolitej.

Omówione w niniejszej publikacji na przykładzie parafii pw. Świętego Bartłomieja w Staszowie formy pracy z uczniami w II Rzeczypospolitej oraz efekty działalności Kościoła w tym zakresie świadczą, iż były one niezmiernie ważnym ogniwem w krzewieniu wśród społeczeństwa chrześcijańskich norm etycznych i wzorców osobowych.

Nie można zapomnieć, iż w czasach porozbiorowych potrzeba było wychowania, które określałoby jednoznacznie kryteria dobra i zła, jako wyjątkowo wyraźnego wykładnika humanizacji życia społecznego. Wydaje się, że właśnie duszpasterstwo dzieci i młodzieży w dwudziestoleciu międzywojennym ukazane na przykładzie staszowskiej parafii spełniło te warunki w stu procentach.

Jak wynika to z wielu dokumentów źródłowych duszpasterze przekazali młodemu pokoleniu jasne i niezmienne od wieków prawdy, a także wyraźne postawy moralne, osadzone na Bożych przykazaniach i Chrystusie jako wzorcu pełnego człowieczeństwa.