Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. perspektywa globalna i lokalna (Ewa Jarosz)

Tytuł Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Wyd. 2. Podtytuł Perspektywa globalna i lokalna Autor Ewa Jarosz Język polski Wydawnictwo Uniwersytet Śląski ISBN 978-83-226-2342-8 kolekcja Prace Naukowe UŚ; Pedagogika Rok wydania 2014 Katowice Wydanie 1 liczba stron 574 Format pdf Spis treści WPROWADZENIE
Dziecko krzywdzone – społeczny, moralny i polityczny rozmiar zagadnienia... 1
ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE I METODOLOGICZNE
1. Dzieciństwo globalne i lokalne. Perspektywy teoretyczne w analizie
problemów ochrony dzieci przed krzywdzeniem........................12
1.1. Globalne i lokalne konteksty sytuacyjne „dziecka krzywdzonego"......13
1.2. Ochrona dzieci przed krzywdzeniem na tle pojęć, koncepcji i teorii
pedagogicznych, a także socjologicznych.................................22
2. Ochrona dziecka krzywdzonego w perspektywie pedagogiki społecznej....31
2.1.Tematyka dziecka krzywdzonego w pedagogice społecznej............31
2.2. Problematyka ochrony dzieci przed krzywdzeniem na tle
podstawowych myśli i pojęć pedagogiki społecznej......................38
3. Metodologiczne aspekty podejmowanych analiz........................44
3.1. Charakter badań, ich przedmiot i cel oraz przyjęte perspektywy
badawcze..........................................................45
3.2. Kierunki i sposoby nowoczesnania badawczego – problemy badawcze
i metody badań. Antycypacje badawcze................................54
ROZDZIAŁ I
Sytuacja dzieci i ich złe traktowanie
w perspektywie historyczno-antropologicznej
...................................................................61
1. Dzieciństwo i krzywdzenie dzieci na tle cech kultur i epok...............62
2. Szanse przeżycia dzieci w zróżnicowanych warunkach kulturowych i czasowych
– prawo do życia jako podstawowy wskaźnik sytuacji życiowej dzieci
i traktowania ich poprzez dorosłych.....................................67
2.1. Motywy społeczno-biologiczne...................................67
2.2. Motywy wierzeniowe............................................71
2.3. Ograniczanie dzieciobójstwa w perspektywie historii................72
2.4. Szanse dzieci na przeżycie........................................74
3. Porzucanie, oddawanie i handel dziećmi w perspektywie dziejów
społecznych........................................................75
3.1. Motywy porzucania dzieci.......................................75
3.2. Zakres i formy zjawiska pozbywania się dzieci......................77
3.3. Dzieci jako żywy towar..........................................79
4. Idee i praktyka wychowawcza jako obszary krzywdzenia dzieci...........80
4.1. Obraz dziecka jako „złego" – motywy karania.......................81
4.2. Historia „wykorzystywania" kar fizycznych................................83
4.3. Kontestacja kar fizycznych.......................................84
4.4. Przełom w wychowawczym stosunku do dziecka. Krzywdzenie dzieci
poprzez praktyki wychowawcze – poglądy XX-wieczne a rzeczywistość....88
5. Sytuacja dziecka i jego relacje z dorosłymi – próba systematyzacji
historyczno-kulturowych trendów....................................93
6. Społeczno-polityczny kontekst współczesnego zainteresowania
zjawiskiem krzywdzenia dzieci......................................102
7. Eksplikacja występowania zjawiska krzywdzenia dzieci w dziejach
społecznych – próba syntezy........................................105
ROZDZIAŁ II
Geneza i główne nurty w badaniach i analizach zjawiska
krzywdzenia dzieci do końca XX wieku
1. Ogólny kontekst rozwoju społecznego i naukowego zainteresowania
dzieckiem krzywdzonym...........................................108
2. Zainteresowanie najróżniejszych dyscyplin naukowych zjawiskiem krzywdzenia
dzieci – geneza i rozwój............................................112
2.1. Prekursorzy...................................................112
2.2. Początki naukowej kariery zjawiska krzywdzenia dzieci – battered
child syndrome....................................................115
3. Badania i analizy zjawiska krzywdzenia dzieci do końca XX wieku.......118
3.1. Profil badań nad krzywdzeniem dzieci............................118
3.2. Podejścia metodologiczne.......................................119
3.3. Definicje i mechanizmy zjawiska.................................121
3.4. Intensywność i kierunki rozwoju wiedzy..........................124
4. Problem krzywdzenia dzieci w nauce polskiej w latach 70. I 80...........126
5. Naukowy a publiczny obraz problemu krzywdzenia dzieci...............131
6. Krzywdzenie dzieci jako problem transkulturowy......................135
ROZDZIAŁ III
Instytucjonalizacja i profesjonalizacja działań ochrony dzieci
przed krzywdzeniem
1. Ogólny kształt rozwoju instytucjonalizacji ochrony dzieci przed
krzywdzeniem....................................................138
2. Początki działań społecznych wobec dzieci krzywdzonych...............142
2.1. Obraz ogólny historii działań na rzecz ochrony dzieci...............142
2.2. Wczesne działania – ratowanie dzieci porzuconych.................143
2.3. Pojawienie się regulacji i innych form instytucjonalizacji, a także ich kontekst 147
3. Początki i rozwój instytucjonalizacji ochrony dzieci przed krzywdzeniem.149
3.1. Pierwsze inicjatywy w sprawie dzieci maltretowanych poprzez rodziców 149
3.2. Społeczne ruchy obrony dziecka.................................152
3.3. Międzynarodowe regulacje......................................154
3.4. Nurty instytucjonalizacji i profesjonalizacji ochrony dzieci przed
krzywdzeniem....................................................157
4. Ewolucja współczesnych strategii i form działań wobec problemu
krzywdzenia dzieci................................................159
4.1. Ogólne stanowiska w sprawie działań ochrony dzieci przed krzywdzeniem 160
4.2. Dyskusja nad produktywnością działań..............................162
4.3. Systematyzacja współczesnych działań ochrony dzieci przed
krzywdzeniem....................................................164
5. Krytyka działań ochrony dzieci przed krzywdzeniem podejmowanych do
końca XX wieku...................................................170
ROZDZIAŁ IV
Ochrona dzieci przed krzywdzeniem na poziomie globalnym
– prawo, regulacje i inicjatywy międzynarodowe
..................................................................175
1. Konwencja o Prawach Dziecka jako uniwersalny zbiór standardów
ochrony dzieci przed krzywdzeniem.................................177
1.1. Ogólne idee i zasady praw dziecka wyrażane w Konwencji o Prawach
Dziecka..........................................................178
1.2. Ogólne idee Konwencji a ochrona dzieci przed krzywdzeniem.......183
1.3. Bezpośrednie komentarze Konwencji w kwestii ochrony dzieci przed
krzywdzeniem i ich interpretacja.................................186
2. Następstwa Konwencji o Prawach Dziecka – dokumenty i raporty
sekwencyjne......................................................190
2.1. Raport Komitetu Praw Dziecka ONZ o przemocy wobec dzieci
z 2001 roku.......................................................192
2.2. Problem kar fizycznych – Komentarz Ogólny nr 8 Komitetu Praw
Dziecka ONZ i inne inicjatywy......................................198
2.3. Światowy raport o przemocy wobec dzieci z 2006 roku..............202
3. Działania i rekomendacje globalnych organizacji wobec kwestii
krzywdzenia dzieci w rodzinie – UNICEF i WHO......................211
3.1. UNICEF wobec kwestii krzywdzenia dzieci........................212
3.2. Krzywdzenie dzieci w perspektywie problemów ogólnoświatowego
zdrowia – stanowisko WHO........................................218
ROZDZIAŁ V
Ochrona dzieci przed krzywdzeniem na poziomie regionalnym –
Rada Europy i Unia Europejska wobec kwestii krzywdzenia dzieci
1. Problem krzywdzenia dzieci w polityce europejskiej....................234
2. Kwestie krzywdzenia dzieci w podstawowych dokumentach wspólnoty
europejskiej na temat praw człowieka, dziecka i rodziny.................238
3. Szczegółowe instrumenty ochrony dzieci przed krzywdzeniem –
rekomendacje Rady Europy i Unii Europejskiej........................243
4. Inne źródła standardów europejskich w zakresie ochrony dzieci przed
krzywdzeniem – raporty, sprawozdania, komunikaty, programy unijne
i pozarządowe inicjatywy...........................................260
5. Obraz i perspektywy ochrony dzieci przed krzywdzeniem w Europie.....271
ROZDZIAŁ VI
Współczesne naukowe standardy na temat krzywdzenia dzieci
jako argumentacja i ukierunkowanie działań społecznych
1. Uwagi wprowadzające: Czy można ograniczać zjawiska krzywdzenia dzieci?.279
2. Ewolucja rozumienia pojęcia: „krzywdzenia dziecka"...................281
3. Epidemiologia – powszechność zjawiska..............................284
4. Etiologia krzywdzenia dziecka w rodzinie.............................286
5. Znaczenie zjawiska................................................289
6. Przeciwdziałanie zjawisku..........................................299
7. Współczesna wiedza a społeczna świadomość i działania wobec
problemu krzywdzenia dzieci.......................................302
ROZDZIAŁ VII
Tworzenie lokalnych systemów ochrony dzieci przed
krzywdzeniem – obszary, rozwiązania i zasady
..................................................................306
1. Profilaktyka zjawiska i przypadków krzywdzenia dzieci.................307
1.1. Podstawowe kierunki profilaktyki................................307
1.2. Charakter i ogólne zasady współczesnej profilaktyki zjawiska
krzywdzenia dzieci................................................314
1.3. Organizowanie profilaktyki w środowisku lokalnym................317
1.4. Stopnie działań profilaktycznych................................319
2. Interwencje wobec przypadków krzywdzenia dziecka...................334
2.1. Wykrywanie przypadków krzywdzenia dziecka....................337
2.2. Zgłaszanie przypadków.........................................339
2.3. Diagnoza – rozpoznawanie sytuacji dziecka i rodziny...............343
2.4. Projekt działań i ich realizacja...................................346
2.5. Działania postinterwencyjne....................................348
2.6. Działanie na rzecz dorosłych ofiar krzywdzenia....................348
2.7. Formalno-prawna ochrona dziecka...............................348
3. „Ideologia" współczesnych systemów ochrony dzieci przed krzywdzeniem.350
4. Pryncypia działań – synteza.........................................354
ROZDZIAŁ VIII
Idea zintegrowanej wielosektorowości działań w lokalnym
systemie ochrony dzieci przed krzywdzeniem
..................................................................361
1. Podmioty i elementy działań wielosektorowych........................362
1.1. Sektor społeczny...............................................362
1.2. Sektor zdrowotny..............................................363
1.3. Sektor prawny.................................................364
1.4. Sektor edukacyjny..............................................365
1.5. Sektor polityczny i władze lokalne................................369
1.6. Organizacje pozarządowe i stowarzyszenia........................369
1.7. Sektor mass mediów............................................370
1.8. Spoleczność wyznaniowa i jej instytucje...........................370
2. Zasady prowadzenia działań wielosektorowych........................371
3. Współdziałanie wielosektorowe – istota, cele i stopnie realizacji.........375
4. Czynniki utrudniające zintegrowaną działalność wielosektorową.........386
5. Determinanty skuteczności współdziałania międzysektorowego:
rekomendacje.....................................................394
ROZDZIAŁ IX
Bezpośredni kontekst tworzenia lokalnych systemów ochrony
dzieci przed krzywdzeniem – warunki na poziomie państwowym
1. Ogólny kontekst rozwoju lokalnych systemów ochrony dzieci przed
krzywdzeniem w Polsce............................................401
2. Standardy prawa polskiego określające zachowania wobec dzieci jako
przestępstwo lub wykroczenie krzywdzenia...........................406
3. Standardy prawne dotyczące podejmowania działań wobec sytuacji
krzywdzenia dzieci................................................410
4. Krytyka i zapotrzebowania modyfikacji prawnej ochrony dzieci przed
krzywdzeniem w Polsce............................................417
5. Standardy prawa i rozporządzenia na temat charakteru pomocy
i przeciwdziałania krzywdzeniu dzieci................................419
6. Programy państwowe jako źródła standardów na temat charakteru
działań na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem...................425
7. Inne dokumenty, programy i procedury państwowe na temat standardów
i zasad działań na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem............432
8. Propozycje polskich ekspertów, badaczy i praktyków na temat standardów
działań i tworzenia systemu ochrony dzieci przed krzywdzeniem.........437
9. Podsumowanie....................................................443
ROZDZIAŁ X
Finalna synteza – model tworzenia lokalnych systemów ochrony
dzieci przed krzywdzeniem
1. Introdukcja. Metodologiczny kontekst propozycji modelu...............445
2. Model tworzenia i modernizowania lokalnego systemu ochrony dzieci
przed krzywdzeniem...............................................451
3. Części Modelu – treść........................................453
– założenia systemu................................................453
– zasady działania systemu i jego aktywności..........................457
– obszary działań systemu..........................................461
– zadania systemu.................................................465
– metodyka tworzenia systemu......................................468
4. Obszary badawczej aktywności lokalnego systemu ochrony dzieci przed
krzywdzeniem....................................................472
4.1. Trudności w doborze wskaźników................................476
4.2. Identyfikacja lokalnych czynników ryzyka.........................479
4.3. Problemy ewaluacji............................................482
SŁOWO KOŃCOWE
..................................................................487
BIBLIOGRAFIA
..................................................................494
ANEKS
..................................................................540
INDEKS NAZWISK
..................................................................546
ABSTRACT
..................................................................555