KULTURA FIZYCZNA A RODZINA

Słownik języka polskiego PWN definiuje rodzinę lakonicznie jako „małżonko-wie i ich dzieci, ogólniej też: osoby związane pokrewieństwem albo powinowactwem". Pokaźniejszą definicję pojęcia rodziny odszukamy w Encyklopedii PWN, w której obecny jest między innymi zapis, że jest to „forma życia zbiorowego, występująca w rozmaitych historycznie i kulturowo formach, której istotą są dwa rodzaje więzi społecznych: małżeńska i rodzicielska, a w niektórych typach rodzin również więź powinowactwa".

Autorzy przyznają dodatkowo, że „jednoznaczne zdefiniowanie rodziny jest sprawą niełatwą i budzącą kontrowersje". Historycznie rodzina za każdym razem była ważnym, przeważnie najważniejszym punktem odniesienia jej członków w relacjach ze światem.

Stanowiła obszar transmisji systemu wartości danej społeczności, przysposobienia do funkcjonowania w konkretnej rzeczywistości kulturowej i cywilizacyjnej. W rodzinie jej młodsi członkowie nabywali ponadto poręczne umiejętności niezbędne w dalszym życiu.

Patriarchalne modele rodziny w kulturze zachodniej zakładały, że jej głową jest do-rosły mężczyzna (np. Pater familias w starożytnym Rzymie), a jego małżonka, a także dzieci (a niekiedy także seniorzy rodu), są jemu podporządkowani.

przede wszystkim oznaczało to, że decyzje dotyczące wychowania dzieci podejmował ojciec, choć w prak-tyce bardziej zaangażowana w ich formację była matka. W wielu historycznych społeczeństwach na pewnym etapie obowiązek wychowania dzieci, przynajmniej częściowo, przejmowały na siebie wyspecjalizowane instytucje, przeważnie najróżniejszego rodzaju szkoły, jednak uwarunkowania rodzinne za każdym razem wywierały istotny wpływ na losy jednostki.

W przeszłości rodziny w różnych stanach społecznych były jeszcze miejscami kształtowania się potrzeb związanych z aktywnością fizyczną, która towarzyszyła spontanicznej ekspresji radości, czasowi świętowania, kultywowania obyczaju związanego z rytuałami przejścia (gry i zabawy ruchowe, tańce, obrzędy weselne itp.).

W historiografii, także tej odnoszącej się do kultury fizycznej, równocześnie powszechnej, jak i polskiej – ze względu na specyfikę materiału źródłowego i tradycje badawcze – odnajdziemy relatywnie więcej opracowań poświęconych instytucjonalnemu (np.

szkolnemu) przysposobieniu do aktywności fizycznej i wychowaniu fizycznemu.Rodzina jako przestrzeń rozwoju ruchowego stanowi wdzięczne pole również do badań historycznych.