Łódź. Miasto modernistyczne

Łódź modernistyczna to wyzwanie estetyczne i polityczne, miasto paradoksów: brudne, biedne i zaniedbane - i jednocześnie ostentacyjnie bogate; zacofane społecznie - i progresywne jako ośrodek przemysłowy; stanowiące ikoniczny przykład modernizmu peryferyjnego, przez kolejne dziesięciolecia XIX wieku coraz dynamiczniej rozwijającego się ośrodka rozbudowującego swój potencjał wytwórczy i pomnażającego kapitał, lecz ciągle niemogącego stać się progresywnym ośrodkiem miejskim. O nowoczesności Łodzi świadczyła najczęściej gwałtowna industrializacja wiążąca się z postępem technicznym i mechanizacją produkcji. Dlatego niejednokrotnie nazywano miasto „polskim Manchesterem" w analogii do ośrodka rewolucji przemysłowej w Anglii - cywilizacyjnego centrum dziewiętnastowiecznego świata, na ogół ze względu na podobną włókienniczą monokulturę przemysłową i tak samo brutalne w obu przypadkach oblicze kapitalizmu.

Zamieszczone w niniejszej publikacji studia i szkice podejmują na nowo - a nieraz po raz pierwszy - ważne kwestie związane z Łodzią jako prowincjonalnym miastem modernistycznym, analizując je w wielu aspektach. Widoczna okazuje się tu wieloaspektowo rozumiana innowacyjność, zjawisko o charakterze globalnym, ale w swoim łódzkim, lokalnym i historycznym rozmiarze zachowujące odrębność i specyfikę, która pozwalała ujmować dokonujące się przemiany współczesnego świata na zróżnicowanych stopniach i w wielu porządkach. Rozpisana na głosy opowieść o modernistycznej Łodzi, którą oferujemy czytelnikom, daje szansę przyjrzenia się źródłom europejskiej innowacyjności w jej najróżniejszych, w dodatku naszych rodzimych rozmiarach. Jest opowieścią o świecie minionym, jednak nie do końca, bowiem - jesteśmy o tym przekonani - otwiera pole do refleksji nad naszą obecną kondycją. Odkrywanie fenomenu Łodzi trwa.