Historia Partii Umiarkowanego Postępu (w Granicach Prawa)

Twórca Szwejka i jego praskie perypetie

poprzez pół wieku należała do legendy biograficznej Haška. Sam wiekopomny fakt „założenia" nowej partii, która wzięła udział w rozpisanych właśnie wyborach uzupełniających, wystawiając samodzielnego kandydata (Haška oczywiście), miał miejsce w roku 1911. Ale osnuta wokół niego „historia", znana poprzez długie lata jedynie z literackiej plotki i anegdoty i z tu i ówdzie drukowanych fragmentów, została po raz pierwszy wydana w formie książkowej dopiero w 1963 roku.

Wbrew tytułowi sugerującemu „naukowy" charakter dzieła i niezależnie od uczonego wstępu, parodiującego naukowe wprowadzenie do problemu, książka jest właściwie cyklem opowiadań z życia praskiej bohemy początku XX wieku. Jak niemal cała nowelistyka Haška posiadają one w obfitej mierze charakter autobiograficzny, opisują prawdziwe zdarzenia i prawdziwe osoby. Hašek nie stosuje tu kamuflażu ani formuły o przypadkowym podobieństwie sytuacji i osób. Wprost przeciwnie — z ostentacją wyróżnia, że pisze wprost z życia.